Side - Devlet Agorası ve Kitaplık

Devlet agorası denilen bu ikinci agoraya kuzey yönünden üç basamaklı bir kapıdan girilir. Dört tarafı, Attik-İon kaideli ve ion başlıklı sütunların oluşturdu­ğu portikler ile çevrilidir. Bu portiklerin güneybatı köşesine geç devirde biri dar diğeri geniş iki kapı açıl­mıştır. Agoranın ortasında yer alan ve büyük bir haça kaide olarak kullanıldığı sanılan, iki kademeli kaide üzerinde yer alan masif duvar kalıntısıda Bizanslılar devrinden kalmadır.

Agoranın doğu portiğinin arkasında, üç bölümden oluşan büyük bir yapı yer alır. Yapının orta bölümü hem diğerinden büyük, hemde daha süslüdür. Önün­de Agora portiğine açılan altı korint sütunundan oluşan bir geçiş kısmı vardır. Bunun karşısına denk ge­len duvarda üç, yan duvarlarda da ikişer, kemerli niş­ler yer alır. Köşelerde de yarım yuvarlak kubbeli birer niş vardır. Görülen kalıntılardan ve izlerden bunların mermer kaplama oldukları anlaşılmaktadır. Nişlerin aralarında da iki katlı aedekulalar yer alır. Her iki kanada bunların içlerinde heykeller duruyordu. Pek­ çoğu kazılar esnasında bulunmuş, Müzeye kaldırıl­mıştır. Yapının köşesindeki Nemesis heykeli ise öz­gün yerinde durmaktadır. Bu salonun güneyinde, iki sütun sırasıyla üçe ayrılmış, ikinci bölüm yer alır. Doğu tarafında üç, kuzey duvarında da üzeri kemerli dört niş vardır. Binanın güney salonunda da aynı plan gö­rülür. Bizanslılar zamanında onarılan bu kısmın tabanı geometrik mozaiklerle kaplanmıştır. İçerisinde bu­lunan heykeller nedeniyle İmparatorlar sarayı diye adlandırılan bu yapı M.S. 2. yüzyıla tarihlendirmek­tedir. Yayınlarda M binası diye geçen yapı heykellerin zenginliği ve niş sayısının fazlalığı göz önüne alındı­ğında kitaplık olarak kullanıldığı olasılığı artmaktadır.